|
İyidere |
|
|
|
İYİDERE
|
|
M.Ö.700
yıllarında Milletlilerce kurulan önce Roma,
sonra Bizans ve Pontus Rum egemenliği altında kalan yerleşim yeri, 1461
yılında
Fatih Sultan Mehmet tarafından Osmanlı Devleti sınırları
içerisine
katılmıştır.
Eski adı
"Aspet"’ olan İlçe merkezi Türkiye
Cumhuriyetinin kurulmasından sonra Bucak olarak
yapılandırılmıştır. İyidere
çayından dolayı da İyidere ismini almıştır.
1930 yılından 1990 yılına kadar 60 yıl nahiye olarak kalan İyidere
21.05.1990 tarih ve 3644
sayılı
kanunla İlçe oldu.
İyidere
İl’e 14 km uzaklıkta olup, 8 Mahalle ve 7 Köyü bulunmaktadır.
İlçe
yüzölçümü yaklaşık 25 km² dir. Doğusunda Derepazarı, batısında Of,
Güneyinde Kalkandere ve Kuzeyinde Karadeniz ile çevrilidir.
İlçe
merkezi denizin kıyısında kurulmuş olmasına rağmen dağlık alanda
yer alan
İlçenin güneyini boydan boya bir duvar gibi kaplayan Doğu Karadeniz
dağları ile
doğu ve güneye gidildikçe rakım yükselir.
İlçe yerüstü
kaynakları bakımından oldukça zengindir.
En
önemli akarsuyu İyidere deresidir. Kıyı kesiminde ılık ve bol
yağışlı
bir iklim olmasına rağmen, içerilere doğru gidildikçe rakımın
artmasıyla
birlikte iklim sertliği görülür. Ortalama sıcaklık 14 derecedir. Yıllık
yağış
ortalaması metrekareye 230 kg’dır.
|
İyidere'de
Görev Yapan Kaymakamlar
|
|
Sıra
No
|
Adı
Soyadı
|
Göreve.Başlama.Tarihi
|
Görevden.Ayrılma.Tarihi
|
Not
|
1
|
Erhan
ÖZDEMİR
|
29
Mayıs 1992
|
08
Ekim 1992
|
Kaymakam
|
2
|
Ertuğrul
KILIÇ
|
08
Ekim 1992
|
17
Aralık 1992
|
Kaymakam
Vekili
|
3
|
Mehmet
Şahin
|
17
Aralık 1992 |
18
Mart 1993
|
Derepazarı
Kaymakamı
Kaymakam Vekili
|
4
|
Şevket
CİMBİR
|
20
Nisan 1993
|
18
Ağustos 1994
|
Kaymakam |
5
|
Fikret
ZAMAN
|
06
Ekim 1994
|
22
Haziran 1995
|
Kaymakam |
6
|
Günay
ÖZTÜRK
|
22
Haziran 1995 |
22
Mart 1996
Askerlik görevi için ayrıldı
|
Kaymakam |
7
|
Kadir ÇAKIR
|
07 Mayıs 1996
|
11 Temmuz 1996
|
Kaymakam Vekili
|
8
|
İbrahim KÜÇÜK
|
23 Ekim 1996
|
11 Aralık 1996
|
Kaymakam Vekili |
9
|
Günay ÖZTÜRK |
11 Aralık 1996
Askerden döndü
|
27 Ekim 1997
|
Kaymakam |
10
|
Fahri MERAL
|
27 Ekim 1997 |
03 Aralık 1998
Askerlik görevi için ayrıldı |
Kaymakam |
11
|
Cemal Şahin
|
03 Aralık 1998 |
02 Eylül 1999
|
Kalkandere.Kaymakamı
Kaymakam Vekili |
12
|
Fahri MERAL |
02 Eylül 1999
Askerden döndü |
13 Kasım 2000
|
Kaymakam |
13
|
Yasemin ÇETİNKAYA
|
13 Kasım 2000 |
03 Nisan 2001
|
Kalkandere
Kaymakamı
Kaymakam Vekili |
14
|
Ali ÇELİK
|
03 Nisan 2001 |
01 Kasım 2001
|
Kaymakam Vekili |
15
|
Adem UNAL
|
01 Kasım 2001 |
22 Kasım 2006
|
Kaymakam |
16
|
Bülent UYGUR
|
22 Kasım 2006 |
18 Aralık 2008
|
Kaymakam |
17
|
Emre ÇINAR
|
18 Aralık 2008 |
25 Aralık 2008 |
Kaymakam Vekili |
18
|
Mehmet AKTAŞ
|
25 Aralık 2008 |
23Ocak 2009
|
Çayeli Kaymakamı
Kaymakam Vekili |
19
|
Ali Ekrem TUNA
|
23 Ocak 2009 |
14 Ekim 2010
|
Derepazarı
Kaymakamı
Kaymakam Vekili |
20
|
Mehmet Çağrı
ÖZPOLAT
|
14 Ekim 2010 |
06 Ağustos 2013 |
Kaymakam
|
21
|
Ömer Faruk
TUNCER
|
06 Ağustos 2013
|
15 Şubat 2017 |
Kaymakam
|
22
|
Orhan ALTUN
|
15 Şubat 2017
|
28 Ağustos 2019 |
Kaymakam
|
23
|
Nurettin YAVUZ
|
28 Ağustos 2019
|
26 Ekim2019
|
Kaymakam Vekili
|
24
|
Murat AKYÜZ
|
27 Ekim 2019
|
20 Ağustos 2021
|
Kaymakam |
25
|
Hasan Musab
OKATAN |
20 Ağustos 2021 |
07 Eylül 2023
|
Kaymakam |
26
|
Eray GÜRSOY |
22 Eylül 2023 |
|
Kaymakam |
|
|
|
1
Aspet'ten
Liparit'a
Kim elçiledi beni ?
Almazdum
İsmail'i
Gelin Kandirdi beni
|
2
Gittum
kaya ustine
Kayinum vurdi beni
O beyaz
entaremlan
Doktorlar gördü beni |
3
Gelin ne
ettum sağa
Günağun tutti beni
Mesbabucum
gelince
başimdan vurdi beni |
4
Duğunciler
gelince
Çarşafladiler beni
O
Malpet'ten aşaği
Selamladiler beni |
|
5
Liparit'un
dibine ağam
Endurdi beni
Emicemun
malina
Kayinum vurdu beni |
6
Emicemun
evine sal
Getürdiler beni
O
kiymetli odama
Kanli Koydular beni |
7
Gelinluk
elbisemlan
Doktor Bey gördü beni
Güvey
gelmiş odama
'Seni kim vurdi ?' dedi |
8
Ben
da söyledim
oğa
Kardaşun vurdi beni
Gece
sabaha kadar
Polis bekledi beni |
|
9
İki
saat
yaşadum anne
Çok ağla beni
İki saatten sonra
Azrail aldi beni |
10
Gelinluk
elbisemlan
Kefene sarun beni
Tel duvağum yüzüme
Tabuta koyun beni |
11
Yaşum on
beş yaşinda
Neler geldi başuma
Akibeti kuş kondi
Mezaremun taşina |
12
Tel
duvağumi asun
Beni gören ağlasun
Su tokun mezareme
Usti çimen bağlasun |
|
13
Konsolumun
kilidi
Gül üstüne kurudi
Bir İsmail'den sebep
Gençluğum da çurudi |
14
Malpet'un
yalisina
Vardur bakir parasi
Hemdiye yureklerum
Doldu kurşun yarasi |
15
Bahçelerde
kediler
Mirnav mirnav dediler
Kardaşumla gelinum
Başumi da yediler |
16
Beyaz
ati
nalladum
Soğuksuya yolladum
Gideyirum
konşilar
Allah'a simarladuk |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Uçar uçar beyaz saçar? (Değirmen)
-
Beyaz çayır, kara tohum, el eker, dil biçer?
(Kağıt-Kalem-Çizmeksöylemek)
- Anası eğri mana, babası doğru mana, kızı
gayetten güzel, oğlu meyhanede gezer? (Asma, Ağaç, Kız Üzüm, Oğul,
Şarap)
-
Ozi, azi, azi, biner bazi, bi burni var
kirk cozi? (Çarık)
-
Dişbudak dibi sulak bir kafaya kirk kulak?
(Değirmen çarkı)
-
Meşeye doğar, meşeye büyür eve gelir don
giyer? (Bel sapı)
-
Kendisi pire kadar, boyu minare kadar?
(Kendir)
-
Elemez elemez, ateşun yanına celemez: celsa da
ceri dönemez? (Tereyağı)
-
Altı cehennem usti cehennem içinde garip
nenem? (Plekide mısır ekmeği)
-
O nedur ki efrun defrun, çuflendukçe
dirilur. Keten cornlek, yeşil cuppe ciyinur. Hanceri beline takma ile,
puskul sallarna ile? (Mısır)
-
11- Dağdan celur hop hop, ayağına zilli top,
Eğilur su içmağa, kiçi vurur yırmağa? (Arı)
|
|
|
MAHALLİ
DEYİŞLER
|
- Aceleye mineşşeytan, çok zorlama kesilur
kaytan
- Bahane
siğirlere
dolanıyı sirtlere
- Ben her yerden yikilmiş hükümetim
- Biri dama girer, biri damdan çıkmaz.
- Demir taradi
sağa da yaradi
- Deremenden unli geldum, tokmaktan tozli
celdum
- El eliyla
ilana tutma, ilana da yazik olur
- Enişte cel yediye çakaçukalar pişti;
eniştenun yureği lokum yemekten şişti.
- Et diline, piçak eline
- Ettim
kizima nasihat, tutmadu oğa bir saat
- Evi sildim supurdum, kutis geldi oturdu
- Ğopeçiden terazi, şeyden olur diremi
- İnatum inat olsun, comuklerum
kurusun
- Kalktı
rahmetli,
oturdi korbakor
- Kedi işer
denize olur oğa ortak
- Kedinin etini yerum, başkasina minnet
etmem.
- Kendume
yer edeyim bak sağa ne edeyim
- Kim
verursa bağa yerum, ben ondan yana
derum
|
- Köpek tüyünü değişir, huyunu değişmez
- Kurdun adi çikti, çakallar paş koparayi
- Malum, vereyim mi seni iyi olayim,
vermiyeyim mi da koti olayim
- Misiri yedun yedun torbayi ne delerdun
- Ne doğrarsan çanağuna, o gelur kaşuğuna
- Ne ettum da ne kazuğa vurdum
- Ne verursan elunlan o gelur senlan
- Oçuz dağa ceberuru, zarari eve celur
- Ortak mala
çöpek bile işemez
- Pahane uşağa, yarısı bayişağa
- Siçan delikten
siğmayi, hopeçileri da
peşine
- Sirğan yerina sirğan biter
- Sünçer düştü terekten kirdi belini
- Temeliya çağirur gelin kaynana gibi
- Yalan dibine tencere yokki otsun
- Yatan elmez, yeten elur
- Yeduk içtuk gözden duştuk
- Yel esmeyince yaprak sallanmaz
- Yeni yeleğum yeni, nereye asayim seni,
haçan eskilenursun nere atayim seni
- Yukinun harmani olmaz
|
|
- Akli
vapur etmek
- Anami
satti da durdu
- Musibet
vere sağa,
- Katirun
kuyruğu ağarmaz
- Pakliya
muncurlari,
- Tatuli
yalamak,
- Tokule
muncurlarun,
- Vay
başuna da der kellene
- Vurdum
başuna bi manela
- Yureği
kaçmak
|
|
BAZI
HASTALIKLAR VE YÖRESEL TEDAVİ YOLLARI
|
GUATIR TEDAVİSİ
Guatır'a yörede
"Ğurtuli şişmesi" denilir. Guatınn tedavisi kullanılmış muğanası (Nal
Çekici) ile yapılır, Guatınn iyileşmesi için ayın birinde, onbirinde,
yirmi birinde ve otuzbirinde olmak üzere ayda dört kere muğanası ile
guatara vurulması gerekirmiş. Guatıra vurulduktan sonra da her
seferinde yedi kere "Mübin" duası okunarak üflenirmiş.
HURMA HASTALlGI (SIKINTIYLA GELEN DİŞ VE BAŞ AĞRlLARI İLE BOĞAZLARIN
ŞİŞİP İLTİHAPLANMASI)
Hurma hastalığı hurma duası ile tedavi edilirdi. "Oğurma, oğumra,
mimsarı , mimradi, emsarı, emradi, teoseri, atteseri, teona, tikana,
geri cidesun ceri" denilir, bıçakla yüz daire çizilir, üç kere dönülür
ve "bıçak Kaf dağının ardına" diyerek üflenip arka tarafa atılır. Bu
duayı yapanlar kadınsa, duayı erkeklerden; eğer erkekse, duayı,
kadınlardan öğrenmiş olması şartı vardır.
BADEMCİöİN TEDAVİSİ
Böğürtlen dikeni (Fuska tlçenl) kökleri ile birlikte bir saat kadar su
ile ptşırıltr. Su süzdürülüp bir gece ayazda bekletilir. Gargara
yapılarak bademcik iyileştirilir.
SARILIGIN TEDAVİSİ
Bir miktar şap ince ince dövülüp toz haline getirilir. (Beş yaşından
küçükler için bir çay kaşığı, büyükler içinl,S çay kaşığı şap
kullanılır) Dövülmüş şap bir bardak yoğurt ile karıştınlır. İnce bir
tülbentle iyice sızdınlır. Hastanın başına sarılıp üç gün bekletilir.
Hasta üç gün boyunca yıkanmaz. (umurniyetle bu ilaç çocuklar için
yapılır.)
Sanlığın diğer bir tedavisi: Dışbudak ağacının bademi soyulur. Bir
tencere su ile kaynatılır. Bir gün ayazda bekletilir. Yedi sabah aç
kımına içilir.
KOÇA TEDAVİSİ
Elde ve ayakta bulunan, sert, mantarısı bir hastalığın adıdır. Koça
için iki değişik tedavi şekli uygulanmaktadır:
1- Bir elma ortasından yanlır. Bir tutam kalın tuz "İhlas Süresi"
okunarak koçalann üzerine sürülür. Sonra bu okunmuş tuz tekrar üç ihlas
okunarak ikiye bölünmüş elmanın içine konur. Bu elma hiç konuşmadan
sığır gübresinin içine gömülür.
2- Çam ağacının en tepesindeki filiz tam kınlmadan ayırıp alınır ve
koçaların üzerine gezdirilir. Üç İhlas ve Fatiha Süresi okunarak "çam
ağacının tepesi kuruyana kadar yaram da aynı çam gibi üç gün üç gece
içerisinde kurusun" denir. Ve hastalık iyileşir.
Kaynak: Rize Kültür
Derlemeleri, İyidere İlçesi Kültür Derlemeleri Bölümü, Ömer Naci AK, 2.
Baskı, 2011
|
|
İyidere
Lisesi
|
Okulumuz
1959 Yılında İlçemizin denize kıyı mahallesi
olan Fıçıtaşı Mahallesinde Ortaokul olarak
ilk kez eğitim ve
öğretime başlamıştır.
1977 Yılına kadar
sadece ortaokul olarak faaliyet gösteren okulumuz, o yıl Lise kısmının
açılmasıyla beraber bünyesinde ortaokul olan lise konumunu kazanmıştır.
Ancak
1997 yılında kesintisiz sekiz yıllık eğitime geçilmesiyle beraber
bünyemizdeki
ortaokul kısmı ilçemiz merkez ilköğretim okuluna devredilmiş, bu
tarihten sonra
sedece lise çağındaki öğrencilere hizmet vermeye başlamıştır.
Okulumuzun ilk
müdürü çevremizde disiplinli çalışmasıyla ön plana çıkan, bir müddet
bakanlık
müfettişliğide yapan sayın Mehmet Salih TURAN bey olmuştur.
|
|
1959
Yılından beri
ilçemizin tek ortaokulu, 1977'den sonra ise tek lisesi olan okulumuz
eğitim ve
öğretimdeki başarıları ile ön plana çıkmıştır. 1970 ve 1980 Yıllarda
birçok
spor, kültürel faaliyetlerde ülkemiz ve ilimizde başarılar kazanırken
çevremizde tanınan birçok meslek adamınında kaynağı olmuştur. Bugünde
aynı şevk
ve azimle daha kaliteli ve başarılı bir okul olma yolunda
çalışmalarımız devam
etmektedir.
Kaynak: İyidere
Lisesi Resmi Sitesi |
|
|
|