İyidereli Şehitler Facebook'ta paylaş

Tarih boyunca Kafkasya'dan Balkanlara, Yemen'den Çanakkale'ye, Sarıkamış'tan Filistin'e, Sakarya'dan Galiçya'ya kadar, cepheden cepheye koşan ve o topraklarda şehit düşen tüm vatan evlatlarının eksiksiz bir listesi mevcut değildir. Milli Savunma Bakanlığı tarafından yayınlanmış 5 ciltlik Şehitlerimiz adlı kitapta her il için bir bölüm ayrılmış ve o ilin şehitlerinin listesi verilmeye çalışılmıştır. Kitabın girişinde verilen bilgide, listelerdeki şehitleriri 1876-1877 Osmanlı - Rus savaşından itibaren şehit olanları kapsadığı belirtilmiştir. Bilindiği gibi bu savaş Rumi tarihle 1293 yılında başladığı için halk arasında 93 harbi olarak anılmaktadır. Kitap askeri arşiv belgelerine göre bizzat cephede savaşırken şehit olan veya cephede yaralanıp kaldırıldığı hastahanede vefat edenleri kapsamaktadır. Kitapta cephede kaybolan ve naaşı bulunamayan, düşmana esir düşüp götürülen, askerde hastalanıp ölen veya akıbeti hakkında bilgi edinilemeyenlere yer verilmemiştir. Bu kitabın Rize şehitleri bölümünde 383 şehidin adı vardır. Sırf bu sayı bile kitabın çok eksik olduğunu göstermesi bakımından yeterlidir. Ayrıca verilen listede şehitlerin çoğunun aile lakapları yazılmadığı gibi yazılanlarda da okumadan kaynaklanan birtakım yanlışlıklar mevcuttur. Bizim burada vereceğimiz İyidereli şehitler listesi İyidere Nüfus Müdürlüğü'ndeki Nüfus defterlerinin taranması sonucu tespit edilmiştir. Bu defterlerde savaşa sevk edilmiş, cephede veya görev başında şehit olmuş kişilerin "şehit", cephede savaşırken kaybolan ve cesedi dahi bulunarnayanlar "büyük Rus harbinde kayıp", "harb-i umumiele kayıp", "kayıp", "gaib" veya "meçhul" şeklinde kaydedilmişlerdir. Elbette İyidereli şehitler burada verilenlerden ibaret değildir. Gerçekte sayı bu listedekilerden çok daha fazladır. Ne var ki İyidereli şehitlerin tespitinde 1905 yılında tutulan ilk genel nüfus sayımıyla oluşturulan nüfus defterlerinden daha eski bir kaynağa sahip değiliz. Cephede düşmana karşı savaşırken şehit düştüğü aile içerisinde söyle ne gelen ve rivayet yoluyla nakledilen bazı şehitlerin nüfus kütüğünde işlenmediği de bir vakıadır. Nitekim Sakarya dolaylarında Metozade Hüseyin Efendi'nin müfrezesinde düşmana karşı savaşırken şehit düşmüş kardeşleri İlyas ve Beşir ile kayınbiraderi Ömer, nüfus defterlerinde işlenınediği için aşağıda verdiğimiz tabloda yer almamaktadır. Bunlar gibi daha birçok şehidin varlığı muhakkaktır. Hülasa olarak burada listesini verdiğimiz İyidereli şehitlerin, nüfus defterlerine işlenmiş olanlardan ibaret olduğu bilinmelidir.

Şehit adları soyadı kanunundan önce kaydedildikleri için diğer kişiler gibi aile lakaplarıyla kaydedilmişlerdir. Tabloda verilen doğum ve şahadet/kayıp tarihleri nüfus defterlerinde yazıldığı şekildedir. Bilindiği gibi bu tarihler Rumi'dir. Bunların günümüzde kullandığımız miladi tarihe çevrilmeleri için 584 ilave edilmesi gerekmektedir.

Tabloda bazı şehitlerin şahadet veya kayıp olduğu tarih hanesi boş bırakılmıştır. Bu durum bunların şehitlik veya kayıp oldukları tarihlerin tespit edilememesi ve nüfus defterlerine sadece kayıp şeklinde kaydedilmiş olmalarından kaynaklanmaktadır.

Listede 149 şehidin adı vardır. Şehitlerden 71'inin vefat tarihleri belli değildir. Vefat tarihi belli olanlardan 1 kişi 1322 (1906), 3 kişi 1330 (1914), 28 kişi 1331 (1915), 8 kişi 1332 (1916), 34 kişi 1333 (1917), 2 kişi 1334 (1918) ve 2 kişi 1941 yılında şehit olmuşlardır. Görüldüğü gibi şehitlerimizin çok büyük bir kısmı Çanakkale Savaşı, 1.Dünya Savaşı ve bu meyanda Rusların 1914 yılı Kasım ayında doğu cephesinden taarruza geçtiği, Doğu Karadeniz bölgesinin işgali ve bölgemizin en çok şehit verdiği cephe olan Sarıkamış muharebelerinin olduğu 1914-1918 yıllarında şehit olmuşlardır. Tespit edilen İyidereli şehitler şunlardır. 


Lakabı
Adı Baba Adı
Ana Adı
Doğum
Tarihi
Şehitlik veya
Cephedeki
Kayıp Tarihi
Mahalle
Köy
1
Kavalcıoğlu
Mecit İsmail
Hatice
1293
1333 (1917) Yapraklar
2
Kavalcıoğlu
Mustafa İsmail
Hatice
1299
1333 (1917) Yapraklar
3
Kavalcıoğlu
Osman Nuri İsmail
Hatice
1314
1333 (1917) Yapraklar
4
Kavalcıoğlu
Selim
Recep
Hatice
1299
1333 (1917) Yapraklar
5
Kavalcıoğlu Süleyman
İlyas
Zekiye
1315
1333 (1917) Yapraklar
6
Sofuoğlu
Mustafa
İzzet
Ayşe
1293
1331 (1915) Yapraklar
7
Yazıcıoğlu
Ali
İbrahim
Rukiye
1306
1331 (1915) Yapraklar
8
Yazıcıoğlu
Mustafa
Bayram
Kızyeter
1295
1331 (1915) Yapraklar
9
Meteoğlu
Hüseyin
Ali
Kadın
1287
1330 (1914) Yapraklar
10
Meteoğlu
Muhittin
Ahmet
Naime
1298
1330 (1914) Yapraklar
11
Aynacıoğlu
Salih
İsmail
Fatma
1291
1333 (1917) Yapraklar
12
Aynacıoğlu Ömer
İsmail
Fatma
1299
1333 (1917) Yapraklar
13
Aynacıoğlu Yakup
İsmail
Fatma
1306
1331 (1915) Yapraklar
14
Mengenoğlu
Abdullah
Mustafa
Cemile
1293
1331 (1915) Yapraklar
15
Mengenoğlu Mustafa Salih Fatma
1310
1333 (1917) Yapraklar
16
Kamburoğlu
Mustafa
Yusuf
Fatma
1299
1331 (1915) Yapraklar
17
Hacımehmet-
efendioğlu
Hafız
SalihZihni
Abdülkadir
Ayşe
1309
1332 (1916) Yapraklar
18
Ahmetağaoğlu
Abbas
Arif
Nazife
1310
-
Yapraklar
19
Metozade
Hafız İsmail
Şükrü Kaptan
Hatice
1310
1331 (1915) Yapraklar
20
Hacıalioğlu
Osman
Recep
Hafize
1303
1331 (1915) Çanakçeşme
21
Abdurrahmanoğlu
İbrahim
Hüseyin
Akile
1306
1330 (1914) Çanakçeşme
22
Pandıraoğlu
Arif
Hasan Sakine 1297
1331 (1915) Çanakçeşme
23
Hamzaoğlu
Osman
İsmail
Fındıka
1312
1333 (1917) Çanakçeşme
24
Kafkamelioğlu
Durali
Ömer
Fatma
1303
1333 (1917) Çanakçeşme
25
Karaalioğlu
Hasan
Ömer
Emine
1334
23.6.1941 *
Çanakçeşme
26
Çırpıcıoğlu
Mehmet
Mehmet Ali
Güvercin
1305
1331 (1915) Çanakçeşme
27
Meteoğlu
Mehmet
Süleyman
Fatma
1280
1332 (1916) Fıçıtaşı
28
Meteoğlu
Abdülhalim
Mehmet
Fatma
1303
1332 (1916) Fıçıtaşı
29
Emiroğlu
Ali
Dursun
Refiye
1307
-
Hazar-Yaylacılar
30
Enginoğlu
Kadir
Durmuş
İlve
1287
-
Hazar-Yaylacılar
31
Engiloğlu
Abbas
Hüseyin
Kadife
1302
-
Hazar-Yaylacılar
32
Musluoğlu
Mesut
Yunus
Fındıka
1302
Rus Harbinde Hazar-Yaylacılar
33
Balcıoğlu
Halim
Yunus
Gülfe
1304
-
Hazar-Yaylacılar
34
Kavalcıoğlu
Mustafa
Süleyman
Gülsüme
1310
Rus Harbinde
Yaylacılar
35
Ahmetoğlu
Kadir
Haşim
Necibe
1297
1331 (1915) Sarayköy
36
Ahmetoğlu
Behar Salih İlve 1289
1333 (1917) Sarayköy
37
Yakuboğlu
Harun
Ali
İlve
1292
1331 (1915) Sarayköy
38
Yakuboğlu Temel
Bekir Emine
1309
1331 (1915) Sarayköy
39
Haslıoğlu
Zelkif
Abdülkerim
Rabia
1297
5.6.1331
Sarayköy
40
Haslıoğlu İlyas
Abdülkerim Rabia 1299
1331 (1915) Sarayköy
41
Haslıoğlu Mehmet
Durmuş
Yasime
1295
1331 (1915) Sarayköy
42
Haslıoğlu Ali
Abdullah
Şerife
1296
1331 (1915) Sarayköy
43
Abdurrahmanoğlu
Ruşen
Osman
Hatice
1296
1333 (1917) Sarayköy
44
Karahasanoğlu
Rasim
Osman
Zeliha
1315
15.3.1334
Sarayköy
45
Sofioğlu
Memiş
Cafer
Fatma
1306
1331 (1915) Sarayköy
46
Ahmetoğlu
İsmail
Mustafa
Gülşişe
1307
5.5.1334
Sarayköy
47
Bostanoğlu
Hamdi
Kadir
Servinaz 1307
1333 (1917) Sarayköy
48
Sofuoğlu
Hamdi
İsmail
Cemile
1304
1333 (1917) Sarayköy
49
Beharoğlu
Süleyman
Mehmet
Zeliha
1308
1333 (1917) Sarayköy
50
Çerkezoğlu
Süleyman
Şakir
Gülfe
1307
1333 (1917) Sarayköy
51
Ahmetefendioğlu
Davut
Molla.Mehmet
Hafize
1305
1333 (1917) Sarayköy
52
Kalkavanoğlu
Mehmet Şevki
Nuri
Gulizar
1307
Sarıkamış
Sarayköy
53
Nalbasoğlu
Salih
Ali
Mevlüde
1328
23.6.1941 * Yalıköy
54
Mollaoğlu Recep
Ali
Fatma
1294
1331 (1915)
Yalıköy
55
Mollaoğlu Bahadır
Ali
Gülname
1303
1331 (1915) Yalıköy
56
Gençalioğlu
Şükrü
Bekir Ayşe 1306 1331 (1915) Yalıköy
57
Hacıefendioğlu Mahmut
Reşit
Güvercin
1290
1332 (1916) Yalıköy
58
Rakıcıoğlu
Tahsin
Salih
Hafize
1304
8.9.1332 Köşklü
59
Rakıcıoğlu
Şükrü
Salih
Hafize
1292
15.3.1932
Köşklü
60
Sarımustafaoğlu Hüseyin
Yakup
Rukiye
1293
1332 (1916) Üstüpiler
61
Sarımustafaoğlu
İlyas
Hüseyin
Hatice
1318
-
Üstüpiler
62
Gençalioğlu Mustafa
Behram
Hatice
1311
1333 (1917) Üstüpiler
63
Gençalioğlu Rıza
Hüseyin
Fatma
1312
1333 (1917) Üstüpiler
64
Gençalioğlu Sabit
Ali
Vesile
1310
1331 (1915) Üstüpiler
65
Duranoğlu
Ömer
Hasan
Safiye
1304
1331 (1915) Üstüpiler
66
Duranoğlu Sadık
Hasan
Safiye
1306
1331 (1915) Üstüpiler
67
Duranoğlu İsmail
Hasan
Safiye
1308
1331 (1915) Üstüpiler
68
Şeroğlu
Zekeriya
İbrahim
Ayşe
1299
1333 (1917) Üstüpiler
69
Duranoğlu Recep
Rıfat
Zeyne
1297
1331 (1915) Üstüpiler
70
Duranoğlu Halim
Rıfat
Emine
1306
1331 (1915) Üstüpiler
71
Arabikoğu
Haşim
Yunus
Akile
1293
-
Kalecik
72
Kürtmollaoğlu
Harun
Torlak
Fatula
1286
-
Kalecik
73
Karafazlıoğlu
Akif
Mikdat
Zehra
1289
-
Kalecik
74
Karafazlıoğlu Recep Aziz
İlve
1292
-
Kalecik
75
Karafazlıoğlu Mehmet
Recep
Azime
1315
-
Kalecik
76
Mollahüseyinoğlu
Ahmet
Hasan
Güvercin
1299
-
Kalecik
77
Kürtahmetoğlu
Fındık
Kibar
Ayşe
1295
-
Kalecik
78
Hacıalioğlu
Hüseyin
Hasan
Hatice
1295
-
Kalecik
79
Hacıalioğlu Mehmet
Hasan
Hatice
1309
-
Kalecik
80
Arevlioğlu
İbrahim
Salih
Hamide
1305
-
Kalecik
81
Recepoğlu
Rasim
İsmail
Şükriye
1310
-
Kalecik
82
Kürtmollaoğlu Emin
İdris
Nazife
1308
-
Kalecik
83
Öksüzoğlu
Mehmet
İbrahim
Zeliha
1305
-
Büyükçiftlik
84
Öksüzoğlu Mustafa
Hacı Ali
Ayşe
1302
-
Büyükçiftlik
85
Şamlıoğlu
Recep
Durmuş
Ayşe
1305
-
Büyükçiftlik
86
Şamlıoğlu Mehmet
Durmuş
Ayşe
1289
-
Büyükçiftlik
87
Arnabudoğlu
Şevki
Hüseyin
Hasibe
1308
-
Büyükçiftlik
88
Öksüzoğlu
Kasım
İsmail
Hanife
1299
-
Büyükçiftlik
89
Şamlıoğlu Hüseyin
Ömer Vesile
1304
-
Büyükçiftlik
90
Şamlıoğlu Hasan
Ömer
Vesile
1310
-
Büyükçiftlik
91
Çalikoğlu
Şakir
Kamil
Hanife
1304
-
Büyükçiftlik
92
Çalikoğlu İshak
Kamil
Gülizar
1319
-
Büyükçiftlik
93
Çalikoğlu Mustafa
Dursun
Şişe
1294
-
Büyükçiftlik
94
Kitapçıoğlu
Ruşen
Osman
Zeliha
1296
-
Büyükçiftlik
95
Çalikoğlu Emrullah
İzzet Fatma 1305
-
Büyükçiftlik
96
Çalikoğlu Hasan
Ahmet
Azize
1305
-
Büyükçiftlik
97
Çalikoğlu Hüseyin
Ahmet
Azize
1314
-
Büyükçiftlik
98
Öksüzoğlu Ahmet
Harun
Meryem
1308
-
Büyükçiftlik
99
Cerrahoğlu
Hafız Mustafa
Mehmet
Fatma
1302
-
Büyükçiftlik
100
Cerrahoğlu Hafız Ali
Mehmet
Fatma
1305
-
Büyükçiftlik
101
Öksüzoğlu Hasan
Hüseyin
Akile
1295
-
Büyükçiftlik
102
Öksüzoğlu Mehmet
Ali
Fatma
1310
-
Büyükçiftlik
103
Öksüzoğlu Osman
İbrahim
Zeliha
1310
-
Büyükçiftlik
104
Lavasoğlu
Ahmet
Mustafa
Gülsüme
1311
-
Denizgören
105
Kakavanoğlu
Süleyman
Tayyip
Gülfe
1312
-
Denizgören
106
Tataroğlu
Hasan
Ali
Selviye
1296
-
Denizgören
107
Karamahmudoğlu
Mustafa
Dursun
Hatice
1296
-
Denizgören
108
Allahverdioğlu
Mustafa
Hasan
Fatma
1290
-
Denizgören
109
Kurthüseyinoğlu
Ali
Mehmet
Rahime
1298
-
Denizgören
110
Mollaoğlu
Salih
Hasan
Menevşe
1306
-
Denizgören
111
Mollaoğlu Mehmet
Hasan
Menevşe
1311
-
Denizgören
112
Mollaoğlu Abdullah
Hasan
Menevşe
1312
-
Denizgören
113
Karahasanoğlu
Abdullah
Durali
Fatma
1299
-
Çiftlik
114
Arnabudoğlu
Şakir
Reşit
Hicabe
1295
-
Çiftlik
115
Kolayoğlu Celal
İbrahim
Hacula
1303
-
Çiftlik
116
Kolayoğlu Hasan
Hüseyin
Hatice
1311
-
Çiftlik
117
Kolayoğlu
Ali
Dursun
Ümmügil
1299
-
Çiftlik
118
Kolayoğlu Ömer Dursun Ümmügil 1304
-
Çiftlik
119
Öksüzoğlu Gülali
Süleyman
Nokta
1309
-
Çiftlik
120
Kolayoğlu Kamil
Mustafa
Hatice
1303
-
Çiftlik
121
Hacıoğlu
Kasım
Ali
Ayşe
1303
-
Çiftlik
122
Hacıoğlu Selim
Ali
Ayşe
1305
-
Çiftlik
123
Arnabudoğlu
İshak
Osman
Raziye
1285
-
Çiftlik
124
Hacıoğlu Mehmet
Mustafa
Fatma
1310
-
Çiftlik
125
Hacıoğlu Recep
Osman
Gülfe
1296
-
Çiftlik
126
Hacıoğlu Osman
Osman
Gülfe
1304
-
Çiftlik
127

Sefer Hasan Rukiye 1296
-
Çiftlik
128
Arnabudoğlu Hasan
Hurşit
Hicabe
1294
-
Çiftlik
129
Arnabudoğlu Rasim
Osman
Gulizar
1310
-
Çiftlik
130
Hacıoğlu Rızvan
Kamil
Fatma
1294
-
Çiftlik
131
Uzunhasanoğlu
Rıza
Hasan
Zeliha
1310
-
Çiftlik
132
Kolayoğlu Yunus
Cafer
Havuli
1303
-
Çiftlik
133
Mollaahmetoğlu
Osman
İsmail
Hatice
1299
1333 (1917) Taşhane
134
Kalyoncuoğlu
Ali
Ali
Haskadın
1308
1333 (1917) Taşhane
135
Hacıömeroğlu Osman
Ömer
Gülfe
1301
1333 (1917) Taşhane
136
Akrepoğlu Süleyman
Hasan
Vesile
1301
1333 (1917) Taşhane
137
Akrepoğlu
Dursun
Mehmet
Hafize
1287
1331 (1915) Taşhane
138
Hacıömeroğlu
Ömer
Mehmet
Ayşe
1295
1333 (1917) Taşhane
139
Metozade Osman
İzzet
Hatice
1305
1333 (1917) Taşhane
140
Metozade
Abdülkadir
İzzet
Hatice
1305
1333 (1917) Taşhane
141
Kalyoncuoğlu Hafız Durali
Memiş
Sırma
1308
1333 (1917) Taşhane
142
Kalyoncuoğlu Sefer
Kamil
Şişe
1312
1333 (1917) Taşhane
143
Kalyoncuoğlu Cafer
Ömer
Gülika
1303
1333 (1917) Taşhane
144
Kalyoncuoğlu Mehmet
İsmail
Fatma
1297
1333 (1917) Taşhane
145
Civelekoğlu Hüseyin
Ömer
Fatma
1293
1333 (1917) Taşhane
146
Huturoğlu Salih
Yunus
Gülfe
1308
1332 (1916) Taşhane
147
Huturoğlu
Mehmet
Yunus
Gülfe
1312
1332 (1916) Taşhane
148
Civelekoğlu Recep
İsmail
Ayşe
1305
1333 (1917) Taşhane
149
Civelekoğlu
Salih Zeki
İsmail
Ayşe
1308
1333 (1917) Taşhane

İyidereli bu şehitleriri dışında son yıllarda yaşanan terör saldırılan sonucu İyidere 2 şehit daha vermiştir. Bunlar Sefer Emre Mete ile Süleyman Karahasanoğlu' dur. Şehit Sefer Emre Mete, İsmail ve Gülcemal Mete'nin oğlu olarak 1972 yılında İstanbul'da doğmuş, Hakkari İl Jandarma Komutanlığı'nda askerlik görevini yaparken 13 Ağustos 1994 tarihinde Hakkari Jandarma Komutanlığı Örnek Karakolu'na yapılan silahlı saldırı sonucu şehit olmuştur. Özel harekatçı Süleyman Karahasanoğlu ise 1966'da doğmuş, Erzurum Polis Meslek Yüksek Okulu'ndan 25 Nisan 1992'de mezun olduktan sonra Muş ilinde görevlendirilmiştir. 20. Dönem Özel Harekat kursuna katılan Karahasanoğlu, 1992 - 1995 yıllarında Muş ilinde, 1995 - 1997 yıllarında Edirne ilinde, 1997 - 2004 yıllarında Diyarbakır ilinde görev yapmıştır. Çok sayıda takdir ve maaş taltifi ile ödüllendirilen Karahasanoğlu, 2004 yılı atama döneminde Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Harekat Daire Başkanlığı emrine atanmıştır. Burada görev yaparken Bağdat Büyükelçimizin korunmasında görevlendirilmiştir. Yeni görevine başlamak üzere Habur sınır kapısından çıkıp Bağdat'a giderken 17 Aralık 2004 tarihinde Musul yakınlarında saldırıya uğrayarak şehit edilmiştir.


* Refah Vapurunda

Kaynaklar:
1) İyidere Tarihi, İshak Güven Güvelioğlu, İyidere Kaymakamlığı Kültür Yayınları, 2012
2)  Rize Sülaleri ve Saferberlik Şehitleri, Osman Coşkun, 2012