Mehmet Hilmi SOMAY, 1916
yılında
Rize Fener Mahallesinde doğdu.
İstanbul Halkalı Ziraat
Okuku'nu bitirdi. 27.11.1938 yılında Rize Hayrat Fidanlığı'nda grup
şefi olarak göreve başladı. Ziraat Umum müfettişi olan Zihni DERİN'in
Rusya gezisi sırasında getirmiş olduğu fidanların Gündoğdu bölgesi
teknisyeni ve bölgeler kontrolörlüğüde 1939 yılında çalışkanlık ve
dürüstlüğü ile göze çarpan SOMAY'a verildi.
Merkez fidanlığında
yetiştirilen çaylar deneme atelyeleri, Velilöy ve Metkez Uzunkaya
köyünde elde çalışan makinelerle ilk çay üretimi çalışmalarını yapan
ekipte yer aldı.
1944 yılında Merkez Fener
(Zihniderin), Gündoğdu ve Çayeli olmak üzere üç adet büyük fabrikanın
planlamasını yaptı.
1946 yılında fabrika kurulumu
için ingiltereden gelen mühendisleri Fener Mahallesindeki evinin üst
katında misafir etti. Mühendislerin üzerinde çalışma yaptığı kara tahta
bir hatıra olarak evin duvarında asılı durmaktadır.
O zamanlar Fener Mahallesinde
elektrik yoktu. Elektrik fabrika kurulum şantiyesinde kurulu
jeneratörden elde edilirdi. 1946 yılında fabrika inşatı başlamıştı,
inşaat için işe alınan işçleri M. Hilmi SOMAY alıyor, iş girişlerini
ve sigorta muamelelerine işveren olarak imza atıyordu.
İnşaat bir sene sürüyor, 1947
yılında Rize Merkez Çay Fabrikası olarak üretime başlıyordu. İlk kurucu
işveren olarak M.Hilmi SOMAY görevlendirildi, işçi alımını, yerleşimini
ve çalışma düzenini kurdu.
Çay, 1953 yılında M.Hilmi
SOMAY, Ziraat Yüksek Mühendisleri Ahmet TOSUN ve Selahattin TÜRÜT'ün
hazırlamış oldukları çay raporu doğrultusunda 1954 yılında çay ekim
sahaları ile birlikte Gümrük ve Tekel Bakanlığına bağlandı.
O zamanki yapılanma şöyledir:
Merkez
Fabrikası Müdürlüğü (1)
|
Çayeli
Çay Fabrikası
|
Gündoğdu
Çay Fabrikası
|
Merkez
Çay Fabrikası (2)
|
İyidere
Çay Fabrikası (3)
|
Ardeşen
Atölyesi
Büyükköy Atölyesi
Fındıklı Atölyesi
Musadağı Atölyesi
Musadağı Atölyesi
Pazar Atölyesi
|
Veliköy
Atölyesi
|
Çiftlik
Atölyesi
Derepazarı Atölyesi
Güneysu Atölyesi
Hayrat Fidanlığı
Ortapazar Atölyesi
Pazarköy Atölyesi
Salarha Atölyesi
Taşlıdere Atölyesi
|
Araklı
Atölyesi
Eskipazar Atölyesi
Kalecik Atölyesi
Kendirli Atölyesi
|
1) Baş Müdür
Ahmet TOSUN
2) Zihniderin
3) Önce atölye sonra fabrika
|
|
|
|
|
M. Hilmi SOMAY, 1956 yılında
Gündoğdu Çay Fabrikasında koordinatör müdür olarak göreve başlar.
Fabrika SOMAY'ın koordinatörlüğünde 1957 yılında yaş çay üretimine
başlar.
1960
yılında İyidere Çay Fabrikasında kurucu müdür olarak görev alan
M. Hilmi SOMAY 1961 yılında iftiraya uğrayarak 1961 yılında İstanbul
Tekel Müdürlüğün düz memur olarak görevlendirilir ama bir görev adamı
olarak boş durmaz bu sürede İstanbul Çay Paketleme Fabrikasının alt
yapısını oluşturur. 1963 yılında suçsu olduğu anlaşılır ve Çayeli
(Yaka) Çay Fabrikası Müdürlüğüne getirilir.
Çayeli Çay Fabrikası Müdürü iken
1968 ylında Fındıklı Çay Fabrikasına kurucu müdür olarak
görevlendirildi. Devamında Çayeli Çay Fabrikasında bir yıl daha
müdürlük yaptı.
1969 yılında Eskipazar Çay
Fabrikasına müdür olarak atandı. Bu müdürlüğü sırasında 1970 yılında
Rize Çay Paketleme Fabrikasına kurucu müdür olarak görevlendirildi. Çay
Paketleme Fabrikasını kurduktan sonra, yine Eskipazar da iken 1972
yılında iken Of Bölümlü Çay Fabrikasının kurucu müdürlüğünü yaptı. Bu
arada bir kampanya dönemi Tirebolu Çay Fabrikasında Fabrika Müdürü
olarak görevlendirildi.
1971
yılında çıkan 1497 Sayılı Çay Kurumu Kanunu Taslağını hazırladı.
Eskipazar
Çay Fabrikasında işçi alımı yaparlen ve çay kaçakçılığını
önlerken makamında silahlı saldırıya uğradı. Genel Müdürlüğe müşavir
olarak alındı.
1973
yılında Bölümlü Çay Fabrikasına fabrika müdürü olarak atandı.
1974
yılında emekli oldu. Çaya ve Türk Çaycılığına büyük katkıları olmuş,
çayla bütünleşmiş, çaya gönül vermiştir. O'nun için çay bir yaşam tarzı
olmuştur. Çay'dan başka bir şey düşünmemiştir. Çay konusunda
hazırlanıp başbakanlığa sunulan raporlarda hep onun katkısı olmuştur.
Emekliliğinde
de boş durmamış, 1975 yılında Rize Ziraat Odasını kurmuştur. Bir müddet
odanın başkanlığınıda yapmıştır. Bu dönemde çay ve ziraat konusundaki
bilgi birikimini raporlara aktarmış, sempozyumlar düzenlemiştir.
Cumhuriyetimizin
50. yılında Türk Çayı ve Çaycılığımız kitabının hazırlanması
aşmasındada Çay Kurumu Genel Müdürlüğüne bir çok bilgi vermiştir.
23 Temmuz 1986 da vefat etti.
Sayın Dr. Hamit Vanlı'ya fotoğraf için
teşekkür ederiz.