Mehmet Hilmi SOMAY ÇAYA GÖNÜL VERENLER
Bahriye ARTAN

Mehmet Hilmi SOMAY, 1916 yılında Rize Fener Mahallesinde doğdu. 

İstanbul Halkalı Ziraat Okuku'nu bitirdi. 27.11.1938 yılında Rize Hayrat Fidanlığı'nda grup şefi olarak göreve başladı. Ziraat Umum müfettişi olan Zihni DERİN'in Rusya gezisi sırasında getirmiş olduğu fidanların Gündoğdu bölgesi teknisyeni ve bölgeler kontrolörlüğüde 1939 yılında çalışkanlık ve dürüstlüğü ile göze çarpan SOMAY'a verildi.

Merkez fidanlığında yetiştirilen çaylar deneme atelyeleri, Velilöy ve Metkez Uzunkaya köyünde elde çalışan makinelerle ilk çay üretimi çalışmalarını yapan ekipte yer aldı.

1944 yılında Merkez Fener (Zihniderin), Gündoğdu ve Çayeli olmak üzere üç adet büyük fabrikanın planlamasını yaptı.

1946 yılında fabrika kurulumu için ingiltereden gelen mühendisleri Fener Mahallesindeki evinin üst katında misafir etti. Mühendislerin üzerinde çalışma yaptığı kara tahta bir hatıra olarak evin duvarında asılı durmaktadır.

O zamanlar Fener Mahallesinde elektrik yoktu. Elektrik fabrika kurulum şantiyesinde kurulu jeneratörden elde edilirdi. 1946 yılında fabrika inşatı başlamıştı, inşaat için işe alınan işçleri M. Hilmi SOMAY alıyor, iş girişlerini ve sigorta muamelelerine işveren olarak imza atıyordu.

İnşaat bir sene sürüyor, 1947 yılında Rize Merkez Çay Fabrikası olarak üretime başlıyordu. İlk kurucu işveren olarak M.Hilmi SOMAY görevlendirildi, işçi alımını, yerleşimini ve çalışma düzenini kurdu.

Çay, 1953 yılında M.Hilmi SOMAY, Ziraat Yüksek Mühendisleri Ahmet TOSUN ve Selahattin TÜRÜT'ün hazırlamış oldukları çay raporu doğrultusunda 1954 yılında çay ekim sahaları ile birlikte Gümrük ve Tekel Bakanlığına bağlandı.

O zamanki yapılanma şöyledir:

Merkez Fabrikası Müdürlüğü (1)
Çayeli Çay Fabrikası
Gündoğdu Çay Fabrikası
Merkez Çay Fabrikası (2)
İyidere Çay Fabrikası  (3)
Ardeşen Atölyesi
Büyükköy Atölyesi
Fındıklı Atölyesi
Musadağı Atölyesi
Musadağı Atölyesi
Pazar Atölyesi

Veliköy Atölyesi
Çiftlik Atölyesi
Derepazarı Atölyesi
Güneysu Atölyesi
Hayrat Fidanlığı
Ortapazar Atölyesi
Pazarköy Atölyesi
Salarha Atölyesi
Taşlıdere Atölyesi
Araklı Atölyesi
Eskipazar Atölyesi
Kalecik Atölyesi
Kendirli Atölyesi



1) Baş Müdür Ahmet TOSUN
2) Zihniderin
3) Önce atölye sonra fabrika




M. Hilmi SOMAY, 1956 yılında Gündoğdu Çay Fabrikasında koordinatör müdür olarak göreve başlar. Fabrika SOMAY'ın koordinatörlüğünde 1957 yılında yaş çay üretimine başlar.

1960 yılında İyidere Çay Fabrikasında kurucu müdür olarak görev alan M. Hilmi SOMAY 1961 yılında iftiraya uğrayarak 1961 yılında İstanbul Tekel Müdürlüğün düz memur olarak görevlendirilir ama bir görev adamı olarak boş durmaz bu sürede İstanbul Çay Paketleme Fabrikasının alt yapısını oluşturur. 1963 yılında suçsu olduğu anlaşılır ve Çayeli (Yaka) Çay Fabrikası Müdürlüğüne getirilir.

Çayeli Çay Fabrikası Müdürü iken 1968 ylında Fındıklı Çay Fabrikasına  kurucu müdür olarak görevlendirildi. Devamında Çayeli Çay Fabrikasında  bir yıl daha müdürlük yaptı.

1969 yılında Eskipazar Çay Fabrikasına müdür olarak atandı. Bu müdürlüğü sırasında 1970 yılında Rize Çay Paketleme Fabrikasına kurucu müdür olarak görevlendirildi. Çay Paketleme Fabrikasını kurduktan sonra, yine Eskipazar da iken 1972 yılında iken Of Bölümlü Çay Fabrikasının kurucu müdürlüğünü yaptı. Bu arada bir kampanya dönemi Tirebolu Çay Fabrikasında Fabrika Müdürü olarak görevlendirildi.

1971 yılında çıkan  1497 Sayılı Çay Kurumu Kanunu Taslağını hazırladı.

Eskipazar Çay Fabrikasında işçi alımı  yaparlen ve çay kaçakçılığını önlerken makamında silahlı saldırıya uğradı. Genel Müdürlüğe müşavir olarak alındı.

1973 yılında Bölümlü Çay Fabrikasına fabrika müdürü olarak atandı.

1974 yılında emekli oldu. Çaya ve Türk Çaycılığına büyük katkıları olmuş, çayla bütünleşmiş, çaya gönül vermiştir. O'nun için çay bir yaşam tarzı olmuştur. Çay'dan başka bir şey düşünmemiştir. Çay konusunda hazırlanıp başbakanlığa sunulan raporlarda hep onun katkısı olmuştur.

Emekliliğinde de boş durmamış, 1975 yılında Rize Ziraat Odasını kurmuştur. Bir müddet odanın başkanlığınıda yapmıştır. Bu dönemde çay ve ziraat konusundaki bilgi birikimini raporlara aktarmış, sempozyumlar düzenlemiştir.

Cumhuriyetimizin 50. yılında Türk Çayı ve Çaycılığımız kitabının hazırlanması aşmasındada Çay Kurumu Genel Müdürlüğüne bir çok bilgi vermiştir.

23 Temmuz 1986 da vefat etti.


Sayın Dr. Hamit Vanlı'ya fotoğraf  için teşekkür ederiz.