Ergenlik
dönemi (büluğ çağı) 11-21 yaşları arasında dalgalanmaların
yoğun görüldüğü zor bir dönemdir. Bu dönem “fırtına-gerginlik” dönemi
olarak da bilinir. Ergenlik dönemi hem ergen için ve hem de ergenin
ailesi için zor dönemdir. Aile ergeni anlamakta güçlük çekerken, ergen
anlaşılma duygusunu tam olarak yaşayamadığını düşünür. Ebeveyn bu
dönem, çocuğunu ne kadar tanır ve bu dönem özelliklerine vâkıf
olabilirse ebeveyn-ergen çatışmaları o denli az olur. Ergen bedensel,
cinsel, sosyal ve duygusal anlamda farklı bir döneme girmiştir. Bu
gelişim sahalarında yaşadığı süreçler sebebiyle ergen kendisini farklı
hisseder ve çoğu zaman kendisini tanımlamakta güçlük çeker.
Ergen
ne hisseder, nasıl davranmak ister?
1- Ergenin genel olarak
duygularında istikrarsızlık
olduğu görülür. Bir gün önce çok mutlu ve enerjik olan ergen ertesi gün
kabuğuna çekilmiş ve bitkin olabilir. Duygular anlık olarak bile
değişkenlik arz edebilir. Bu nedenle ebeveynin bunu kabul etmesi ve her
defasında “Daha dün iyiydin, şimdi ne oldu?” türünde sorgulamalara ve
baskıcı yaklaşımlara girmemesi gerekir.
2- Bu dönemde ergen
duygularını çok dolu ve coşkulu
yaşar. Gerek ses tonu ve vurgulamaları ve gerekse mimikleri önceki
döneme göre duygularını daha fazla ifade ediyor niteliktedir.
3- Diğer dönemlere göre
daha yoğun hayal kurar ve
gerçekten zaman zaman uzaklaşır. Bu hayaller gelecek planlarını
kapsayabileceği gibi genellikle karşı cinsle ilgili hayaller
olabilmektedir.
4- Ergen zaman zaman yalnız
kalma isteği içinde
olabilir. Odasına çekilen ve yalnız kalmak istediğini söyleyen bir
ergenin ciddi bir sorunu olduğu düşünülüp kaygılanılmamalıdır. Ergen
kendisi ile baş başa kalıp yaşadıklarının muhasebesini yapma ihtiyacı
hissedebilir.
5- Ergen kendini yorgun
hissedebilir, buna bağlı olarak
çalışmaya karşı isteksizdir. Vücut enerjisi âdeta büyümeye harcanıyor
gibidir.
6- Ergen yaşadığı bedensel
değişimlere bağlı olarak
çekinebilir ve kendini saklama ve bu değişimlerden çevreyi haberdar
etmeme isteği içinde olabilir.
7- Yeni
şeyler
deneme
merakı artmıştır.
8- Bu dönemde arkadaş çok
önemli bir noktadadır. Bu
nedenle arkadaş seçimi konusunda ergenin dikkatli olması ve ailenin
hassas davranması gerekir.
9- Bu dönemde ergenin fark
edilme ve takdir edilme
ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacını aile içinde gideremeyen ergen, farklı
arkadaş gruplarında bu ihtiyacını giderebilir.
Ergenlik dönemi
ruhsal
sıkıntıları
Bu
dönemde
depresyonlarda artış görülür. Özgüven problemi, karşı
cinsle ilgili yaşanan problemler, okul ve aile içi problemler buna
sebebiyet verebilir. Genellikle kısa süreli yaşanır ve müdahale
gerekmez. Ergen kendini üzgün ve kötü hissediyordur; ancak günlük
hayatına devam edebilir. Gerçek depresyonlarda ise intihara kadar varan
düşünceler geliştirmiş olabilir ergen. Kendini büsbütün değersiz
hissediyordur. Bunun sebepleri arasında; yakınlarını üzmek, ölümü
merak, yalnızlık duygusu, çocukluktan gelen sevgi yoksunluğu,
ölüm-ayrılık vb. gibi travmatik süreçler vardır. Bunlar dışında ergen
zaman zaman öfke patlamaları yaşayabilir. Bu esnada onunla konuşmaya
çalışmak anlamsızdır. Sakinleşmesini beklemek gerekir. Yeme
bozuklukları ise bir başka sorundur. Özellikle çok yemek yeme veya
yemeği reddetme ve sürekli, kilolu olduğunu düşünme ergende aşılması
gereken sorunlardandır.
Aileye düşen
görevler
Ergen
her
şeyden önce anlaşılma
ve değer görme duygusunu
yaşamalıdır. Bu nedenle ebeveynin bu duyguları yaşatma adına söz ve
davranışları konusunda hassas olması gerekir. Aksi takdirde ergen bu
duygularını tatmin adına farklı çevrelere ihtiyaç duyacaktır.
Ergenle fikir
alışverişleri
yapılmalı; ergen, aile konuları dışında tutulmamalıdır.
Çeşitli sorun ve
konularda
ergen objektif bir biçimde saygıyla dinlenmeli ve ortak paydalar
bulunmaya çalışılmalıdır.
Nasihatler
genellikle işe
yaramaz, sadece ergenin o an ebeveyni dinlemesini sağlar, uzun vadede
çözüm değildir.
Ergenin
arkadaşları eleştirilmemeli, ebeveyn bu konuda ergenin
arkadaşlarını tanıma yoluna gitmeli ve bunu çocuğuna hissettirmelidir.
Akabinde şayet hoş olmayan bir durum varsa bu, ergenle paylaşılabilir.
Fakat tanımadan eleştirmek ergenin ebeveynini haksız bulmasından başka
bir işe yaramaz.
Sevgi eksik
edilmemelidir.
Evdeki genel
ortamın
gergin
olmamasına dikkat edilmelidir.
Ergenlik dönemi
çatışmalı ve
gergin geçiyorsa bir uzmandan destek alınmalıdır.
Yasemin
Yalçın Aktosun,
Zaman
Aile
,
181. Sayı
|