Türkiye'de ilk yeşil çay üretim Atilla Koruyan zamanında gündeme geldi Çay Kurumu Genel Müdürlüğü Yayın Organı olan "Çay" dergisinin, Sayı:4, 1979 yılı Eylül ayında yayınlanan 4.sayısının 8.sayfasında bu konuda şöyle bir yazı bulunmaktadır.

İsviçre'ye yapacağımız yeşil çay dışsatımı için gerekli girişimler, Haziran 1979'da Lozan kentinde yapıldı. Bu amaçla 7 Haziran 1979 günü Lozan'a giden Genel Müdürümüz Sayın Atilla Koruyan ve Araştırma-Geliştirme Dairesi Başkanı Hamit Vanlı, beş yıllık dışsatım sözleşmesini, ANDRE CIA S.A. Firması temsilcisi Frederic Schenk ile 11 Haziran 1979'da imzaladılar.

Yapılan sözleşme gereği, yeşil çay üretimi Camidağı Çay Fabrikamızda yapılacaktır. Üretim sırasında kullanılacak olan 500 bin $ değerindeki onyedi adet makine firma tarafından sağlanarak fabrikamıza kurulmuş olup, beş yıllık sözleşme süresi sonunda Kurumumuzun malı olacaktır.

Sözleşmenin sona ereceği besinci yıl sonunda, yeni koşullar üstünde anlaşılabilirse bu süre beş yıl daha uzatılabilecektir. 1979 yılı sonuna dek İsviçre'ye en çok 2.000 ton yeşil çay dış satımı yapılacaktır. Bu yıl Kg. fiyatı 1,05 $ olarak belirlenen çayımızın fiyatı gelecek yıllarda daha yüksek tutulacaktır.

1979'u izleyen yıllarda üretim 10'ar milyon Kg.'lik miktarlarda yapılacak, böylece bu makinelerle yaklaşık 50 milyon Kg. yas çay yaprağı islenmiş olacaktır. Görüldüğü üzere yeşil çay üretimiyle bir ölçüde yaş yaprak imhası da önlenmiş olacaktır.

Üretim görevini üstlenecek personelimizin eğitim gereksinmeside firmanın göndereceği teknisyenlerle karşılanacaktır. Üretilen yeşil çayın alüminyum folyo ve kontrplak ambalaj malzemesinin Firmaca sağlanması da kayıt altına alınmış bulunmaktadır.

Normal çayın tüm özelliklerini taşıyan yeşil çay'ın üretilmesinde, soldurma işlemine gerek duyulmamaktadır. Yeşil çay'ın demlenmesi için kaynar suda bir süre bekletilmesi yeterli olmakta, dem rengi ıhlamur çayı rengini almaktadır.

Camidağı Çay fabrikasında yeşil çay üretimine Atilla Koruyan'ın görevden ayrılmasıyla birlikte 1980 yılı yaş çay kampanyasında Çaykur'un 7.Genel Müdürü Bedirhan Birben döneminde başlanmıştır.

Üretimle ilgili çalışmaları Türkiye'de ilk yeşil çay üretimini gerçekleştiren Y.V.Benchimol yürütmüştür. Denemeler sonucu elde edilen ürün Y.V. Benchimol'ün yüzünü güldürür, Türk çayından beklediği sonucu almıştır. Artık ihracat için imzaların atılmasına sıra gelmiştir ki: 12 Eylül 1980'de her şey değişir.

Y.V. Benchimol son noktayı koyamadan ülkesine dönmek zorunda kalır. Arkasında teknik bir bilgi bir öğretide bırakmamıştır. Her şey kendi kafasındadır. Ne üretim aşamalarının sürelerini ne sıcaklık dereceleri, ne kalite değerleri ile ilgili bir done bırakmamıştır. Üretimle ilgi soruları nedense yarı şaka yarı ciddi "Şarkı söylecek" şeklindeki cevaplarla geçiştirmişti.

1981 yılı yaş çay kampanyasına girmeden, Genel Müdür Bedirhan Birben görevden alınmış, yerine gelen Yılmaz Telatar ise 1981 yılında rekoltenin çok düşük olması, yeteri kadar siyah çay alınamaması nedeniyle 1981'de yeşil çay üretimini askıya almıştır.

1982 yılından sonra rekoltenin yükselme sürecine geçmesiyle birlikte yeşil çay üretimini Çaykur'un gündemine almıştır. Camidağı Çay Fabrikasındaki yeşil çay üretiminde kullanılan makineler Anatamir Fabrikasına taşınmış, uygun bir yerde monte edilerek, deneme üretimlerine başlanmış ve olumlu sonuçlar alınmıştır. (1)

İkinci dönem 8.Genel Müdür Yılmaz Telatar zamanında yeşil çay üretimi ve dış satımı konusunda Fas Hükümeti ve Y.V.Benchimol ile bir sözleşme imzalanması ile başladı. 1979'da olumsuz bir yeşil çay deneyiminden sonra bu girişim sevinç ve takdirle karşılandı.

Üretim Arhavi Çay Fabrikasında oluşturulan bilahere ek tesisler olarak adlandırılan bölümde gerçekleştirildi. Makineler Y.V.Benchimol tarafından sağlanmış Çin makineleri idi. Ancak bu makinelerden kıvırma işlemine görenlerin kapasiteleri oldukça düşüktü ve üretimi sınırlamaktaydı. Üretime konunun uzmanı Benchimol'un öngördüğü teknik bilgi çerçevesinde devam edildi.

Tasnif aşaması üretim aşamasından daha fazla süre alan bu  dönem yeşil çay üretimi 1986'da gerçekleşti. Üretilen 176 ton çayın ihracatı Çernobil faciası nedeniyle gerçekleşememiş üretilen yeşil çaylar ise imha edildiği gibi üretimde durdurulmuştur.

Yeşil çay üretimine artık başlanmayacak derken, çaya gönül verenler arasında yer alacak olan Nejat Ural yeşil çay üretimini tekrar gündeme getirmiş, yoğun bir çalışmadan sonra  facia  nedeniyle duran üretimi 1989 yılında yeniden başlatmıştır.

Daha önceki dönemde görülen aksaklıkları, gelen ekibide ikna ederek, Çin kıvırma makineleri yerine Türkiye'de imal edilen kıvırma makinelerini kullanmıştır. Böylece ileride zamana zaman Türkiye'ye sokulmak istenecek olan yabancı teknoloji girişine gerek olmadığını bizzat fiiliyattada göstermiştir.

Türk tüketicisi Türkiye'de üretilen yeşil çay ile ilk bu dönemde tanışmıştır. 250 gramlık poşetlerde paketli çay piyasaya sürülmüştür.

Üretim 1989 yılında 117 ton, 1990 yılında ise 466 ton olarak gerçekleşmiş. Çin tipi yeşil kuruçay üretilmiştir.

"15-20 yıl evvel yeşil çay ile ilgili deneme üretimi yapılmaya çalışılmıştır. Fakat, Pazar ve üretimde istenen sonuç alınamadığından, faaliyet başarısızlıkla sonuçlanmıştır. (2)" denilmiştir.

Türkiye'de yabancı teknik bilgi ve teknoloji ile üretilen yeşil çay üretimine 2004 yılına kadar ara verilmiştir. 2003 yılında gelen talepler doğrultusunda ÇAYKUR yeşil çay üretimine yeniden başlama kararı almıştır.

Bu dönemde üretimde Türk teknoljisi ve Türk Mühendislerinin katkısı ön plana çıkmış, Taşlıdere Çay Fabrikası bünyesinde ayrılan bir bölümde üretime başlanmıştır. 

Çaykur bu dönemde, farklı paket anlayışı ve çeşitliliğe yönelmiştir.

Tesis kapasitesi başlangıçta günlük 15 ton yaş çay iken 2005 yılında 20 ton/gün kapasiteye ulaşmıştır.  Taşlıdere Yaş Çay Fabrikası'nın 2013 yılında kapatılmasından sonra üretime Cumhuriyet Çay Fabrikasında devam edilmeye başlanmıştır.

Yıllar itibariyle yeşil kuruçay üretimi gerçekleşmeleri aşağıdadır:

Çaykur'da Genel Müdür Yardımcılığı görevinde bulunan Yetiş Sarıahmet ile 27.12.2005'te yapılan bir söyleşi. Kendileri o dönemde Çay Araştırma Enstitisünde Müdür yardımcısıdır. Türkiye'de ilk yeşil çay üretiminlerinden birinin gerçekleştirildiği Camidağı Yaş çay fabrikasında Y.V. Benchimol ile birlikte  1980 yılı yaş çay kampanyasında ilk üretim denemelerinde beraber çalışmıştır.