Türk çaycılığı bugünkü var oluşunu borçlu olduğu isimler arasındadır. Prof. Hatipoğlu "Çay İktisadiyatı" başlıklı kitabı ile çayın Türkiye’de üretiminin ekonomik şartlarını araştırmış ve ortaya koymuştur.

Prof. Hatipoğlu’nun 1936’daki geniş araştırması, 1927’de Zihni Derin’in bölgeden ayrılması ile ara verilen çaycılık faaliyetlerinin 1938’de kapsamlı bir çalışma ile yeniden başlamasına zemin oluşturmuştur. Bu dönemde de çay ziraatının başına yine Zihni Derin getirilmiştir, ama 1938’le başlayan süreci Prof. Hatipoğlu’na borçluyuz.

Şevket Raşit Hatipoğlu 10 Ağustos 1898 yılında Türkiye'de İzmir'in Menemen ilçesi, Helvacı köyünde doğdu. İlk ve orta öğreniminden sonra 1916'da Bursa Ziraat Okulu'nu bitirdi. Aynı yıl Birinci Dünya Savaşı'na subay olarak katıldı.  Savaşta İngilizlere esir düştü. İki yıl süreyle Kuveysna ve İskenderiye esir kamplarında kaldıktan sonra 1920’de Türkiye’ye dönebildi ve terhis oldu.

1920 yılında girdiği İstanbul Halkalı Yüksek Ziraat Okulu'ndan 1923 yılında Ziraat Mühendisi olarak mezun oldu. 1923-1925 İzmir Ziraat Okulu'nda öğretmenlik yaptı. 1925-1926 da Paris'te Institut National Agronomique. 1927-1929 Berlin Yüksek Ziraat Okulu'nda Genel Ekonomi ve Zirai Ekonomi alanında ihtisas yaptı. 1929-1931 Leipzig Üniversitesi'nde doktora yaptı. 1932-1940 Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde doçent ve profesör olarak görev yaptı. 1940 - 1950 Afyon, daha sonra Manisa milletvekilliği yaptı. 1942-1946 yılları arasında Tarım Bakanı olarak görev yaptı. Kurucu Meclis Diyarbakır İli Temsilciliği (6 Ocak 1961 - 15 Ekim 1961), 1961-1969 yıllarında tekrar milletvekili seçildi. 1962 -1963 yıllarında Millî Eğitim Bakanı olarak görev yaptı. Evli ve 4 çocuk babası olan Prof. Dr. Şevket Raşit Hatipoğlu, 12 Kasım 1973 de vefat etmiştir.

Prof. Şevket Raşit Hatipoğlu’nun Türk Tarımına katkıları, genelde onun çok başarılı Tarım Bakanlığı dönemine atfedilir. Halbuki, O’nun en önemli katkılarından biri olan Türk Çaycılığının önünü açan çalışması, 1935-1936 yılları arasında henüz akademisyen olarak görev yaptığı döneme rastlar. 1935 yılında zamanın Tarım Bakanı Muhlis Erkmen’le birlikte Rize’ye bir tetkik gezisiyle gelmiştir. Bu gezi esnasında topladığı bilgileri daha sonra geliştirerek, “Rize Köylüsüne” ithaf ettiği “Türkiye’de Çay İktisadiyatı” adlı eserini kaleme almıştır. Hazırlanan bu kapsamlı eser, 1936’da Tarım Bakanlığı’na sunularak, durgunluk dönemine girmiş olan çaycılık çalışmalarının yeniden ele alınmasını sağlamış ve 1938’den itibaren Türk çayı Rize yöresinde başarıyla üretilmeye başlanmıştır. Çalışmasını bilimsel ve kanıtsal bilgilere dayandırmakla yetinmeyen Prof. Hatipoğlu, Tarım Bakanlığı ve Hükümet nezdinde de ısrarlı çalışmalar yürüterek, çay işinin yeniden ele alınmasında başrolü oynamıştır.

 Türk Tarımına Katkıları

Prof. Hatipoğlu, dört yıllık Tarım Bakanlığı döneminde çok önemli hizmetlere imza atmıştır. 1943 yılında 4481 sayılı “Ziraat Vekâleti Teşkilatının Nakil ve Teknik İşletme Vasıtaları ile Teçhizi Kanunu”nun çıkarılmasını sağlayarak, teknik bir hizmet olarak tanımladığı tarım hizmetlerinin görülmesi için Tarım Bakanlığı teşkilatının teknik araçlar ve imkânlarla donatılmasını temin etmiştir. Bakanlık illerde yeniden teşkilatlanmış, ama bu imkân darlığı sebebiyle ancak Ankara, Eskişehir ve Manisa illerinde gerçekleşmiştir. Bu illerde ilk defa Bakanlık Teşkilatının çiftçinin ayağına gitmesini sağlayarak, belirlenen köylerde “Teknik Ziraat Öğretmeni Büroları” kurdurmuştur.

Türkiye’de ilk defa, erkek ve kız köy çocuklarının, tarım ve ev ekonomisi alanında uygulamalı eğitimleri onun zamanında mümkün olmuştur. 1943 yılında, 4486 sayılı Kanun’la Teknik Tarım ve Teknik Bahçıvanlık Okulları açılmıştır. İlk etapta 5 Teknik Tarım Okulu, ve 3 Teknik Bahçıvanlık Okulu kurulmuştur. Bu okullarda çiftçi çocukları, üç yıl uygulamaya dayalı eğitim görmüşlerdir. Bu okulu bitirenlerin devletten görev beklemeksizin, kendi tarlalarında önder çiftçi olarak hizmet etmeleri amaçlanmıştır.

1944 yılında 4604 sayılı kanunu çıkartarak, Türkiye Ziraî Donatım Kurumu’nu kurmuştur. Bu kurum çiftçilerimizin çeşitli girdi ihtiyaçlarının karşılanmasında çok önemli hizmetler vermiştir. Ayrıca, çiftçiye tohum, fidan, damızlık hayvan, gibi canlı girdileri sağlamak üzere Devlet Üretme Çiftlikleri’ni kurmuştur.

1945 yılında çıkarttığı 4753 sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ile 5000 dönümden fazla toprak sahiplerinin topraklarını kamulaştırarak topraksız çiftçiye dağıtmayı sağlamak istemiştir. Bu Kanun’un uygulamasını sağlamak üzere, 1945 tarih ve 4784 sayılı kanunla Toprak İşleri Genel Müdürlüğü’nü kurmuştur.[20] Ancak Tarım Reformu hayata geçirilemediğinden, bundan sonra da konuşulmaya devam etmiştir.

1945’te çıkarılan 4760 sayılı kanunla 11 Haziranı takip eden ilk Pazar gününü “Toprak Bayramı” ilan etmiştir. Tarım alanındaki bu kurucu ve başarılı faaliyetlerinin yanında, kendisine bağlı olan Orman Teşkilatı ile ilgili de önemli işler yapmıştır. Bunların başında, 1945 tarih ve 4785 sayılı kanunla, Devlet Orman İşletmeleri’ni kurmuş ve ormanların korunması konularında ormancılık teşkilatını yeniden düzenlemiştir.

Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği, 10 Ocak 1972’de Türk Tarımına olağanüstü hizmetleri sebebiyle ödüllendirildiği toplantıda, Prof. Hatipoğlu’nun Bakanlığı sırasında şu hizmetleri yaptığı sayılmıştır:

• Tarım Bakanlığı teşkilatının taşıt ve işletme araçları ile donatılması,

• Tarım Bakanlığı’nın taşrada teknik teşkilatının kurulması,

• Teknik tarım ve bahçıvanlık okullarının açılması,

• Türkiye Ziraî Donatım Kurumu’nun kurulması,

• Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun çıkarılması,

• Toprak İşleri Genel Müdürlüğü’nün kurulması,

• Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü’nün kurulması,

• 4785 sayılı kanunla ormanların devletleştirilmesi.

Bu yazının hazırlanmasında büyük ölçüde Sayın Ali Rıza Saklı'nın "Türk Çayına Hayat Veren Prof.Hatipoğlu" isimli yazısından yararlanılmıştır. Teşekkür ederiz.